HEPARYNUM NATRICUM
ampułka 5000 j.m./ml (5 ml)

Mieszanina kwaśnych mukopolisacharydów anionowych, sulfonowanych glikozaminoglikanów. Cząsteczki heparyny są liniowymi polimerami o różnej długości, zbudowanymi z podjednostek monosacharydowych, o średniej masie cząsteczkowej 15 000 Da (3000–30 000 Da), co odpowiada ok. 45 jednostkom cukrowym. Heparyna hamuje proces krzepnięcia krwi głównie przez aktywację antytrombiny (AT), która jest silnym inhibitorem trombiny i słabszym innych osoczowych czynników krzepnięcia (Xa, IXa, XIa, XIIa). Za wiązanie heparyny z AT odpowiedzialna jest specyficzna sekwencja pentasacharydowa, obecna tylko w ok. 1/3 cząsteczek heparyny. Ponadto heparyna uwalnia z komórek śródbłonka inhibitor drogi krzepnięcia zależnej od czynnika tkankowego, hamuje aktywację czynnika stabilizującego włóknik i może się wiązać z płytkami krwi, nasilając lub hamując ich agregację. W dużych stężeniach (większych niż uzyskiwane zwykle w trakcie leczenia) katalizuje działanie antytrombinowe kofaktora heparyny II. Nie wykazuje działania fibrynolitycznego, nie wchłania się po podaniu p.o. Podaje się ją s.c. i i.v., stosowana jest również miejscowo. Po podaniu i.v. działanie heparyny pojawia się po kilkunastu sekundach, maks. działanie przeciwzakrzepowe występuje po 10 min; po podaniu s.c. maks. działanie przeciwzakrzepowe występuje po 2–4 h. Heparyna wiąże się z lipoproteinami o małej gęstości, globulinami i fibrynogenem. Jest metabolizowana w wątrobie oraz układzie siateczkowo-śródbłonkowym i wydalana przez nerki w postaci nieczynnej (podczas stosowania dużych dawek część dawki przenika do moczu w postaci aktywnej). t1/2 zwiększa się wraz ze zwiększeniem zastosowanej dawki i wynosi 30–120 min. W niewydolności nerek t1/2 nie ulega zmianie. Po podaniu miejscowym działa przeciwzakrzepowo i przeciwzapalnie; nie wpływa w istotny sposób na aktywność czynników krzepnięcia.

Wskazania:
Zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej i jej leczenie (z wyjątkiem aloplastyki stawu biodrowego i kolanowego, gdzie zaleca się stosowanie heparyn drobnocząsteczkowych), zatorowości płucnej, wybranych przypadków DIC, tętniczych powikłań zatorowo-zakrzepowych, niestabilnej dławicy piersiowej, świeżego zawału serca, u chorych poddanych operacji naczyniowej, angioplastyce tętnic wieńcowych, chorych z wszczepionymi stentami w tętnicach wieńcowych. Profilaktyka aktywacji krzepnięcia krwi podczas stosowania krążenia pozaustrojowego i dializy oraz w naczyniach laboratoryjnych. Zapobieganie nawykowym poronieniom u kobiet z przeciwciałami antyfosfolipidowymi (wskazanie niezarejestrowane w Polsce). Preparaty do stosowania miejscowego: zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, urazy tkanek miękkich, żylaki kończyn dolnych.

Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na heparynę. Niepoddające się kontroli krwawienie, skaza krwotoczna (z wyjątkiem wybranych przypadków DIC), immunologiczna małopłytkowość w wywiadzie, krwawienie z przewodu pokarmowego, choroby przewodu pokarmowego związane z dużym ryzykiem krwawienia, objawowe nadciśnienie wrotne, rozwarstwiający tętniak aorty, udar krwotoczny lub pourazowy krwiak śródczaszkowy (<2 mies.), operacja lub uraz głowy (<20 dni), nowotwory lite OUN, do 24 h po zabiegu operacyjnym, biopsji narządu lub nakłuciu tętnicy (do 4 dni, jeśli były trudności z hemostazą w trakcie zabiegu), do 24 h po nakłuciu lędźwiowym, ciężkie nadciśnienie tętnicze (>200/110 mm Hg), retinopatia cukrzycowa, ciężka niewydolność wątroby i/lub nerek z tendencją do krwawień, ostre zapalenie osierdzia. Należy zachować ostrożność u chorych, u których wykonano nakłucie kanału kręgowego lub umieszczono cewnik w przestrzeni zewnątrzoponowej w celu znieczulenia regionalnego. Zaleca się kontrolę liczby płytek krwi co najmniej 1 ×/tydz., rozpoczynając od 5. dnia stosowania heparyny lub wcześniej, jeżeli chory w przeszłości leczony był heparyną. Należy zachować ostrożność u chorych w podeszłym wieku, szczególnie u kobiet. W trakcie leczenia oprócz badania parametrów krzepnięcia należy okresowo oznaczać liczbę płytek krwi, hematokryt oraz wykonywać badania na krew utajoną w kale.

Działania niepożądane:
Krwawienia (mogą wystąpić w obrębie wszystkich narządów, krwawienia do nadnerczy z ostrą niewydolnością nadnerczy, do ciałka żółtego w jajnikach lub krwawienia zaotrzewnowe są często trudne do rozpoznania), ból, zaczerwienienie, rzadko martwica skóry w miejscu wstrzyknięcia, reakcje alergiczne, często zwiększenie aktywności AST, ALT, długotrwały, bolesny wzwód (priapizm), supresja wydzielania aldosteronu, hiperkaliemia, przejściowa utrata włosów, małopłytkowość immunologiczna zależna od heparyny (może wystąpić do kilku tyg. po zakończeniu stosowania heparyny i spowodować zespół białego zakrzepu, mogący prowadzić do zgorzeli kończyn, martwicy skóry, zawału serca, zatoru tętnicy płucnej, udaru), w przypadku długotrwałego stosowania – osteoporoza, po odstawieniu heparyny – hiperlipidemia. W przypadku przedawkowania, którego głównym objawem jest krwawienie, należy przerwać podawanie heparyny, a jeśli to konieczne, podać i.v. siarczan protaminy, którego 1 mg unieczynnia działanie ok. 100 j.m. heparyny. Maks. jednorazowa dawka protaminy wynosi 50 mg. Jeśli heparyna była podawana i.v., to całą dawkę protaminy podaje się w trwającym co najmniej 10 min wlewie i.v. w dawce dostosowanej do ilości heparyny, którą należy zneutralizować. Jeśli heparyna była podawana s.c., to małą część dawki protaminy podaje się i.v., natomiast resztę i.m.

Interakcje:
Równoczesne stosowanie doustnych antykoagulantów, NLPZ, dekstranu, dipirydamolu, niektórych cefalosporyn (latamoksef, cefamandol, cefoperazon), aprotyniny, dihydroergotaminy, antytrombiny III nasila działanie przeciwzakrzepowe heparyny. Nitrogliceryna, glikozydy naparstnicy, tetracykliny, nikotyna i leki przeciwhistaminowe mogą osłabiać jej działanie. Penicylina, tetracyklina, erytromycyna, gentamycyna, kanamycyna, kolistyna, nowobiocyna, wankomycyna, chlordiazepoksyd, hydroksyzyna, prochlorpromazyna, wodorobursztynian hydrokortyzonu, morfina i jej pochodne, doksorubicyna, droperydol, cyprofloksacyna, mitoksantron wykazują niezgodność z heparyną.

Dawkowanie:
Profilaktycznie: 5000 j.m. co 8–12 h s.c. Leczniczo. Dorośli. I.v. dawka nasycająca 80 j.m./kg mc. (5000 j.m.) we wstrzyknięciu i.v. (bolus), a następnie 18 j.m./kg mc./h (32 000 j.m./d) we wlewie ciągłym i.v. lub głęboko s.c. 35 000–40 000 j.m. 1 ×/d; można również podawać 250 j.m./kg mc. co 12 h s.c. Dalsze dawkowanie należy dobierać indywidualnie, tak aby APTT wynosił 1,5–2,5 wartości referencyjnej. Podczas stosowania profilaktycznego nie ma konieczności kontroli parametrów krzepnięcia krwi. Dzieci. Dawka nasycająca 75 j.m./kg mc. i.v. w ciągu 10 min, początkowa dawka podtrzymująca: 28 j.m./kg mc./h u dzieci <1. rż. oraz 20 j.m./kg mc./h u dzieci >1. rż. Dawki należy dobierać tak, by utrzymać APTT w przedziale 60–85 s (aktywność anty-Xa 0,3–0,7 j.m./ml). U chorych w podeszłym wieku może być konieczne zmniejszenie dawki heparyny. U chorych z upośledzeniem czynności nerek nie ma konieczności modyfikacji dawkowania. Miejscowo wg zaleceń producenta.

Preparaty:
– Coaparin roztwór do wstrzykiwań 25 000 j.m./ml (5000 j.m./0,2  10 amp. 0,2 ml
– Heparin-Hasco żel  250 j.m./g  35 g
– Heparin-Hasco Forte żel 1000 j.m./g 35 g
– Heparinum GSK krem 300 j.m./g 20 g
– Heparinum WZF roztwór do wstrzykiwań i.v. 5000 j.m./ml (25 000 j.m./5 ml)  10 fioł. 5 ml
– Heparizen 1000 żel  1000 j.m./g  100 g
– Heparizen 1000 żel  1000 j.m./g 50 g
– Lioton żel  8,5 mg/g (1000 j.m./g) 100 g
– Lioton żel 8,5 mg/g (1000 j.m./g) 30 g
– Lioton żel 8,5 mg/g (1000 j.m./g) 50 g
– Lioven Max  żel 1000 j.m./g 30 g
– Lioven Max  żel 1000 j.m./g 50 g
– Parin-POS maść do oczu  1 g zawiera 1300 j.m. heparynianu sodu 5 g